“ອອກໄປ! ອອກໄປ! ອອກໄປ!”

ສຽງໃນວິດີໂອຂອງເທເລແກຣມແມ່ນຢືນຢັນຢ່າງແຂງຂັນ. ດັງ. ບາງຄັ້ງກໍ່ຄ້າຍຄືດົນຕີ.

ແລະ ຂໍ້ຄວາມກໍ່ຊັດເຈນ.

“ຮາມາສທັງໝົດ, ອອກໄປ!”

ຢູ່ຕາມຖະໜົນຂອງກາຊາ, ຊາວປາແລສໄຕນ໌ເພີ່ມຂຶ້ນເລື້ອຍໆກຳລັງສະແດງການຕໍ່ຕ້ານຢ່າງເປີດເຜີຍ ຕໍ່ກຸ່ມຕິດອາວຸດທີ່ໄດ້ປົກຄອງເຂດນີ້ເກືອບ 20 ປີ.

ຫຼາຍຄົນຖືວ່າຮາມາສຮັບຜິດຊອບໃນການຈົມດິນແດນນ້ອຍໆທີ່ທຸກຍາກນີ້ເຂົ້າສູ່ວິກິດການທີ່ຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດທີ່ຊາວປາແລສໄຕນ໌ໄດ້ປະເຊີນມາໃນຮອບກວ່າ 70 ປີ.

“ສົ່ງຂໍ້ຄວາມ,” ຝູງຊົນອີກກຸ່ມຮ້ອງໂຮ, ຂະນະທີ່ພວກເຂົາເຄື່ອນຜ່ານຖະໜົນທີ່ຖືກທຳລາຍຂອງກາຊາ: “ຮາມາສແມ່ນຂີ້ເຫຍື້ອ.”

“ໂລກຖືກຫຼອກລວງໂດຍສະຖານະການໃນເຂດກາຊາ,” ກ່າວໂດຍ ໂມເມນ ອັລ-ນາທູຣ໌, ທະນາຍຄວາມຊາວກາຊາ ແລະ ອະດີດນັກໂທດການເມືອງຜູ້ທີ່ເປັນນັກວິຈານຮາມາສມາດົນນານ.

ອັລ-ນາທູຣ໌ ເວົ້າກັບພວກເຮົາຈາກຊາກຫັກພັງຂອງເມືອງຂອງລາວ, ດ້ານຂ້າງຜ້າເຕັ້ນບາງໆ ເຊິ່ງຕອນນີ້ກາຍເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງເຮືອນຂອງລາວ ພັດໄຫວຢູ່ທາງຫຼັງລາວ.

“ໂລກຄິດວ່າກາຊາແມ່ນຮາມາສ ແລະ ຮາມາສແມ່ນກາຊາ,” ລາວກ່າວ. “ພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ເລືອກຮາມາສ ແລະ ຕອນນີ້ຮາມາສຕັດສິນໃຈຢ່າງແນ່ວແນ່ທີ່ຈະປົກຄອງກາຊາ ແລະ ຜູກຊາຕາກຳຂອງພວກເຮົາກັບຂອງພວກເຂົາ. ຮາມາສຕ້ອງຖອຍ.”

ການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນແມ່ນອັນຕະລາຍ. ຮາມາສບໍ່ເຄີຍອົດທົນຕໍ່ຄວາມຄິດເຫັນທີ່ແຕກຕ່າງ. ໂມເມນເບິ່ງຄືບໍ່ຢ້ານກົວ, ໂດຍຂຽນບົດຄວາມທີ່ຮຸນແຮງລົງໃນ Washington Post ໃນທ້າຍເດືອນມີນາ.

“ການສະໜັບສະໜູນຮາມາສແມ່ນການສະໜັບສະໜູນການຕາຍຂອງຊາວປາແລສໄຕນ໌,” ລາວຂຽນ, “ບໍ່ແມ່ນເສລີພາບຂອງຊາວປາແລສໄຕນ໌”.

ຂ້ອຍຖາມລາວວ່າການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນແບບນີ້ມັນອັນຕະລາຍບໍ່.

“ພວກເຮົາຕ້ອງສ່ຽງ ແລະ ສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ,” ລາວຕອບໂດຍບໍ່ລັງເລ.

“ຂ້ອຍອາຍຸ 30 ປີ. ເມື່ອຮາມາສເຂົ້າຄວບຄຸມ, ຂ້ອຍອາຍຸ 11 ປີ. ຂ້ອຍໄດ້ເຮັດຫຍັງກັບຊີວິດຂອງຂ້ອຍ? ຊີວິດຂອງຂ້ອຍໄດ້ສູນເສຍໄປລະຫວ່າງສົງຄາມ ແລະ ຄວາມຮຸນແຮງທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນເລື້ອຍໆໂດຍບໍ່ມີເຫດຜົນ.”

ນັບຕັ້ງແຕ່ຮາມາສໄດ້ຄວບຄຸມກາຊາໃນປີ 2007 ດ້ວຍການຂັບໄລ່ຄູ່ແຂ່ງທາງການເມືອງດ້ວຍຄວາມຮຸນແຮງ, ໜຶ່ງປີຫຼັງຈາກຊະນະການເລືອກຕັ້ງແຫ່ງຊາດ, ໄດ້ມີສົງຄາມໃຫຍ່ສາມຄັ້ງກັບອິສຣາເອນ ແລະ ຄວາມຂັດແຍ່ງທີ່ນ້ອຍກວ່າອີກສອງຄັ້ງ.

“ມະນຸດສະທຳຮຽກຮ້ອງໃຫ້ພວກເຮົາຍົກສຽງຂຶ້ນ,” ອັລ-ນາທູຣ໌ ກ່າວ, “ເຖິງແມ່ນວ່າຈະຖືກປາບປາມໂດຍຮາມາສກໍຕາມ”.

ຮາມາສອາດຈະວຸ້ນວາຍກັບການຕໍ່ສູ້ກັບອິສຣາເອນ, ແຕ່ມັນບໍ່ຢ້ານທີ່ຈະລົງໂທດນັກວິຈານຂອງຕົນ.

ໃນທ້າຍເດືອນມີນາ, ໂອເດ ອັລ-ຣູບາອີ ອາຍຸ 22 ປີ ໄດ້ຖືກລັກພາຕົວໂດຍກຸ່ມຕິດອາວຸດຈາກທີ່ພັກພາຜູ້ລີ້ໄພໃນນະຄອນກາຊາ.

ຫຼາຍຊົ່ວໂມງຕໍ່ມາ, ຮ່າງຂອງລາວຖືກພົບພ້ອມກັບບາດແຜທີ່ໜ້າສຍອງຂວັນ.

ຄະນະກຳມະການອິດສະຫຼະເພື່ອສິດທິມະນຸດປາແລສໄຕນ໌ກ່າວວ່າ ໂອເດ ໄດ້ຖືກທໍລະມານ, ເອີ້ນການຕາຍຂອງລາວວ່າ “ການລະເມີດຮ້າຍແຮງຕໍ່ສິດທິໃນການມີຊີວິດ ແລະ ການຂ້າທີ່ຜິດກົດໝາຍ”.

ອັລ-ຣູບາອີ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການປະທ້ວງຕ້ານຮາມາສເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້. ຄອບຄົວຂອງລາວໄດ້ກ່າວໂທດຮາມາສສຳລັບການຕາຍຂອງລາວ ແລະ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມຍຸຕິທຳ.

ກ່ອນໜ້ານັ້ນບໍ່ເທົ່າໃດມື້, ອັລ-ຣູບາອີ ຜູ້ທີ່ຢ້ານກົວໄດ້ໂພສຕ໌ວິດີໂອມືດ ແລະ ເມັດລະອຽດຕໍ່າໃນສື່ສັງຄົມ ເຊິ່ງລາວໄດ້ສະແດງຄວາມຢ້ານກົວວ່ານັກຮົບຮາມາສກຳລັງມາຫາລາວ.

“ກາຊາໄດ້ກາຍເປັນເມືອງຂອງຜີ,” ລາວເວົ້າ, ເບິ່ງຂ້າມໄຫຼ່ຂອງລາວ.

“ຂ້ອຍຕິດຢູ່ຕາມຖະໜົນ, ບໍ່ຮູ້ວ່າຈະໄປໃສ. ຂ້ອຍບໍ່ຮູ້ວ່າເປັນຫຍັງພວກເຂົາຈຶ່ງຕາມຫາຂ້ອຍ. ພວກເຂົາໄດ້ທຳລາຍພວກເຮົາ ແລະ ນຳຄວາມຫາຍະນະມາສູ່ພວກເຮົາ.”

ໃນງານສົ່ງສະການຂອງລາວ, ຝູງຊົນຈຳນວນນ້ອຍຮຽກຮ້ອງການແກ້ແຄ້ນ ແລະ ຮຽກຮ້ອງຊໍ້າໆໃຫ້ຮາມາສອອກຈາກກາຊາ.

ລະດູຮ້ອນທີ່ຜ່ານມາ, ອາມິນ ອາເບດ ເກືອບຈະໄດ້ຮັບຊາຕາກຳດຽວກັນ, ຫຼັງຈາກການຕັດສິນໃຈຂອງລາວທີ່ຈະສະແດງຄວາມຄິດເຫັນຕໍ່ຕ້ານຮາມາສ.

ນັກຮົບໃສ່ໜ້າກາກໄດ້ຕີລາວຈົນສະຕິເສຍ, ຫັກກະດູກທົ່ວຮ່າງກາຍຂອງລາວ ແລະ ທຳລາຍໝາກໄຂ່ຫຼັງຂອງລາວ. ອາເບດ ລອດຊີວິດ ແຕ່ຕ້ອງໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວທາງການແພດຢູ່ຕ່າງປະເທດ.

ປັດຈຸບັນອາໄສຢູ່ໃນດູໄບ, ລາວຍັງຄົງມີສ່ວນຮ່ວມໃນຂະບວນການປະທ້ວງ, ແລະ ເຊື່ອວ່າອຳນາດຂອງຮາມາສໄດ້ຫຼຸດລົງ.

“ອຳນາດຂອງຮາມາສໄດ້ເລີ່ມຫຼຸດລົງ,” ລາວບອກຂ້ອຍ.

“ມັນເລັງເປົ້າໝາຍໃສ່ນັກກິດຈະກຳ ແລະ ພົນລະເຮືອນ, ຕີ ແລະ ຂ້າພວກເຂົາເພື່ອເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຢ້ານກົວ. ແຕ່ມັນບໍ່ເໝືອນກັບແຕ່ກ່ອນ.”

ກ່ອນການຢຸດຍິງລົ້ມເຫຼວເມື່ອເດືອນທີ່ແລ້ວ, ນັກຮົບຮາມາສເບິ່ງຄືວ່າຕັ້ງໃຈສະແດງກຳລັງຢ່າງເຫັນໄດ້ຊັດ.

ແຕ່ຕອນນີ້, ເມື່ອອິສຣາເອນກຳລັງໂຈມຕີຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງອີກຄັ້ງ, ນັກຮົບຄົນດຽວກັນນີ້ໄດ້ຖອຍລົງໄປໃຕ້ດິນ ແລະ ພົນລະເຮືອນຂອງກາຊາໄດ້ຖືກຜັກດັນກັບເຂົ້າສູ່ຄວາມທຸກທໍລະມານຂອງສົງຄາມອີກຄັ້ງ.

ການປະທ້ວງທີ່ເກີດຂຶ້ນຫຼ້າສຸດບາງອັນຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າພົນລະເຮືອນ, ເຊິ່ງຖືກຜັກດັນໄປສູ່ຂອບຂອງຄວາມວິກົນໂດຍການຖິ້ມລະເບີດຂອງອິສຣາເອນເປັນເວລາໜຶ່ງປີເຄິ່ງ, ກຳລັງສູນເສຍຄວາມຢ້ານກົວຕໍ່ຮາມາສ.

ເບດ ລາຮີຢາ, ທີ່ປາຍເໜືອຂອງເຂດກາຊາ, ໄດ້ເຫັນການຕໍ່ຕ້ານທີ່ຮຸນແຮງທີ່ສຸດ.

ໃນຊຸດຂໍ້ຄວາມສຽງ, ພະຍານຄົນໜຶ່ງ – ຜູ້ທີ່ຂໍບໍ່ໃຫ້ລະບຸຕົວຕົນ – ໄດ້ອະທິບາຍເຫດການຫຼ້າສຸດຫຼາຍຄັ້ງ ເຊິ່ງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນໄດ້ຂັດຂວາງນັກຮົບຮາມາສຈາກການດຳເນີນການທາງທະຫານຈາກພາຍໃນຊຸມຊົນຂອງພວກເຂົາ.

ໃນວັນທີ 13 ເມສາ, ລາວກ່າວວ່າ, ພວກປືນຮາມາສໄດ້ພະຍາຍາມບັງຄັບເຂົ້າໄປໃນເຮືອນຂອງຜູ້ເຖົ້າຄົນໜຶ່ງ, ຈາມາລ ອັລ-ມາຊນານ.

“ພວກເຂົາຕ້ອງການຍິງຈະຫຼວດ ແລະ ທໍ່ [ຄຳທີ່ໃຊ້ໃນທາງຫຍາບຄາຍສຳລັບອາວຸດປືນໃຫຍ່ທີ່ຜະລິດເອງຂອງຮາມາສ] ຈາກພາຍໃນເຮືອນຂອງລາວ,” ພະຍານຕາເຫັນບອກພວກເຮົາ.

“ແຕ່ລາວປະຕິເສດ.”

ເຫດການດັ່ງກ່າວໄດ້ຮ້າຍແຮງຂຶ້ນໃນບໍ່ດົນ, ໂດຍຍາດພີ່ນ້ອງ ແລະ ເພື່ອນບ້ານທັງໝົດມາປົກປ້ອງ ອັລ-ມາຊນານ. ພວກຕິດປືນໄດ້ເປີດການຍິງ, ເຮັດໃຫ້ຫຼາຍຄົນໄດ້ຮັບບາດເຈັບ, ແຕ່ໃນທີ່ສຸດກໍ່ຖືກຂັບໄລ່ອອກໄປ.

“ພວກເຂົາບໍ່ໄດ້ຖືກຂົ່ມຂູ່ດ້ວຍລູກປືນ,” ພະຍານເວົ້າກ່ຽວກັບຜູ້ປະທ້ວງ.

“ພວກເຂົາຍ່າງໜ້າ ແລະ ບອກ [ພວກຕິດປືນ] ໃຫ້ເອົາເຄື່ອງຂອງພວກເຂົາ ແລະ ໜີ. ພວກເຮົາບໍ່ຕ້ອງການເຈົ້າໃນສະຖານທີ່ນີ້. ພວກເຮົາບໍ່ຕ້ອງການອາວຸດຂອງເຈົ້າທີ່ນຳຄວາມຫາຍະນະ, ການທຳລາຍ ແລະ ຄວາມຕາຍມາສູ່ພວກເຮົາ.”

ຢູ່ບ່ອນອື່ນໃນກາຊາ, ຜູ້ປະທ້ວງໄດ້ບອກໃຫ້ນັກຮົບຢູ່ຫ່າງຈາກໂຮງໝໍ ແລະ ໂຮງຮຽນ, ເພື່ອຫຼີກລ່ຽງສະຖານະການທີ່ພົນລະເຮືອນຖືກພົວພັນໃນການໂຈມຕີທາງອາກາດຂອງອິສຣາເອນ.

ແຕ່ການທ້າທາຍແບບນີ້ຍັງຄົງມີຄວາມສ່ຽງ. ໃນນະຄອນກາຊາ, ຮາມາສໄດ້ຍິງຜູ້ປະທ້ວງຄົນໜຶ່ງເສຍຊີວິດ.

ດ້ວຍການມີໜ້ອຍທີ່ຈະສູນເສຍ ແລະ ຄວາມຫວັງໃນການຢຸດສົງຄາມຖືກທຳລາຍອີກຄັ້ງ, ຊາວກາຊາບາງຄົນສະແດງຄວາມໂກດແຄ້ນຕໍ່ທັງອິສຣາເອນ ແລະ ຮາມາສເທົ່າໆກັນ.

ເມື່ອຖືກຖາມວ່າລາວຕຳໜິຝ່າຍໃດຫຼາຍທີ່ສຸດສຳລັບໄພພິບັດຂອງກາຊາ, ອາມິນ ອາເບດ ກ່າວວ່າມັນເປັນ “ການເລືອກລະຫວ່າງພະຍາດອະຫິວາ ແລະ ພະຍາດກາຝາກ”.

ຂະບວນການປະທ້ວງໃນຊ່ວງບໍ່ເທົ່າໃດອາທິດທີ່ຜ່ານມາຍັງບໍ່ແມ່ນການກະບົດ, ແຕ່ຫຼັງຈາກການປົກຄອງເກືອບ 20 ປີ, ການຄວບຄຸມອັນເຂັ້ມງວດຂອງຮາມາສຕໍ່ກາຊາກຳລັງຄ່ອຍໆເລືອນຫາຍໄປ.

ສະແດງຄຳຄິດເຫັນ