ນັກວິໄຈເຕືອນ ພວກເຮົາອາດເປັນຄົນລຸ້ນສຸດທ້າຍທີ່ຈະໄດ້ເຫັນ “ຫິ່ງຫ້ອຍ” ກ່ອນຈະຫາຍໄປຕະຫຼອດການ ເຫຼືອແຕ່ຕຳນານໃຫ້ລຸ້ນຫຼັງ

 

ຣາຟາເອລ ເດ ຄອກ (Raphaël De Cock) ນັກວິໄຈຫິ່ງຫ້ອຍທີ່ຂຽນວິທະຍານິພົນປະລິນຍາເອກກ່ຽວກັບຕົວອ່ອນຂອງຫິ່ງຫ້ອຍ ໄດ້ກ່າວກັບ National Geographic ວ່າທຸກມື້ນີ້ພວກເຮົາເຫັນຫິ່ງຫ້ອຍໜ້ອຍລົງຫຼາຍເມື່ອທຽບກັບສະໄໝແຕ່ກີ້ ນັກວິໄຈຢືນຢັນວ່ານີ້ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ຄວາມຮູ້ສຶກໄປເອງ ແຕ່ເປັນຄວາມຈິງທີ່ມີຫຼັກຖານທາງວິທະຍາສາດຮອງຮັບ ເພາະປະຊາກອນຫິ່ງຫ້ອຍທົ່ວໂລກກຳລັງຫຼຸດລົງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ

 

ຫິ່ງຫ້ອຍ : ແສງດາວແວວວາວ ເທິງພື້ນດິນ

 

ຫິ່ງຫ້ອຍ ແມ່ນແມງໄມ້ທີ່ສາມາດເປັ່ງແສງໄດ້ ສ້າງຄວາມມະຫັດສະຈັນໃນຍາມເວລາຄ່ຳຄືນຂອງລະດູຮ້ອນ ພວກມັນຢູ່ໃນຕະກູນ Lampyridae ຊຶ່ງມີຫຼາຍກວ່າ 2,000 ສະປີຊີສ໌ ສ່ວນໃຫຍ່ສາມາດເຮືອງແສງໄດ້ ຫິ່ງຫ້ອຍຈັດຢູ່ໃນກຸ່ມດ້ວງໂຕນຸ້ມ ແລະ ມີຊື່ເອີ້ນຫຼາກຫຼາຍ ເຊັ່ນ: firefly, lightning bug ຫຼື glowworm

 

ພຶດຕິກຳເຮືອງແສງຂອງພວກມັນມີເປົ້າໝາຍເພື່ອດຶງດູດຄູ່ປະສົມພັນ ໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງຫົວຄ່ຳ ສຳລັບສາຍພັນຕົ້ນແບບແມ່ນ Lampyris noctiluca ຫຼື ທີ່ຮູ້ຈັກໃນຊື່ “glow-worm” ຂອງເອີຣົບ ຊຶ່ງນັກວິທະຍາສາດເຊື່ອວ່າແຕ່ກ່ອນແສງຂອງມັນເກີດຂຶ້ນເພື່ອເຕືອນສັດຕູວ່າ ຕົວອ່ອນຂອງມັນບໍ່ແຊບ ຫຼື ມີພິດ

 

ຕໍ່ມາພຶດຕິກຳການເຮືອງແສງໄດ້ພັດທະນາກາຍເປັນສັນຍານໃນການສືບພັນດ້ວຍ ນອກຈາກນີ້ ຍັງມີໂຕເມຍຂອງຫິ່ງຫ້ອຍໃນຕະກຸນ Photuris ທີ່ປອມແປງຮຽນແບບສັນຍານຂອງໂຕຜູ້ຈາກຕະກຸນ Photinus ເພື່ອເພື່ອດຶງດູດໃຫ້ມາກິນເປັນເຫຍື່ອນຳ

 

ເຖິງແມ່ນວ່າຕົວອ່ອນຂອງຫິ່ງຫ້ອຍທຸກສາຍພັນຈະເຮືອງແສງໄດ້ ແຕ່ມີພຽງບາງສາຍພັນເທົ່ານັ້ນທີ່ຍັງຄົງມີແສງໃນໄລຍະໃຫຍ່ເຕັມໄວ ແລະ ຕຳແໜ່ງຂອງອະໄວວະເຮືອງແສງກໍ່ແຕກຕ່າງກັນທັງໃນແຕ່ລະສະປີຊີສ໌ ແລະ ລະຫວ່າງເພດ

 

ຫິ່ງຫ້ອຍເປັນທີ່ມະນຸດສົນໃຈມາຕັ້ງແຕ່ສະໄໝໂບຮານ ຫຼາຍວັດທະນະທຳໃຫ້ມັນເປັນສັນຍາລັກທາງຈິດວິນຍານ ຫຼື ຄວາມສະຫງ່າງາມ ຄືໃນຍີ່ປຸ່ນທີ່ມັກຈະຊື່ນຊົມຫິ່ງຫ້ອຍ ແລະ ຍັງມີໃຫ້ເຫັນໃນຮູບເງົາຂອງມິຍາຊາກິ (ເຊັ່ນ: Hotaru no Haka) ໂດຍບາງເມືອງໃນຍີ່ປຸ່ນເຖິງກັບສ້າງສວນໄວ້ເພື່ອຊົມຫິ່ງຫ້ອຍໂດຍສະເພາະ

 

ແຕ່ໜ້າເສົ້າທີ່ສິ່ງມີຊີວິດແສນວິເສດນີ້ກຳລັງຫາຍໄປຢ່າງວ່ອງໄວຈາກທຳມະຊາດ ແລະ ງານວິໄຈລ່າສຸດກໍ່ຊີ້ວ່າພວກເຮົາອາດເປັນຄົນລຸ້ນສຸດທ້າຍທີ່ໄດ້ເຫັນແສງທີ່ງົດງາມຂອງພວກມັນ

 

 

ເປັນຫຍັງຫິ່ງຫ້ອຍຈຶ່ງຫາຍໄປ?

 

• ການສູນເສຍທີ່ຢູ່ອາໄສ

 

ຫິ່ງຫ້ອຍຕ້ອງການທີ່ຢູ່ອາໄສສະເພາະ ເຊັ່ນ: ພື້ນທີ່ຊຸ່ມນ້ຳ, ປ່າຊື້ນ ຫຼື ບໍລິເວນທີ່ມີຄວາມຊື້ນສູງ ຕົວອ່ອນຂອງພວກມັນໃຊ້ເວລາສ່ວນໃຫຍ່ໃນດິນ ຫຼື ກ້ອງໃບໄມ້ ການພັດທະນາເມືອງ, ການເຮັດກະສິກຳ ແລະ ການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າໄດ້ທຳລາຍ ຫຼືແຍກພື້ນທີ່ຢູ່ອາໄສອອກຈາກກັນ ເຮັດໃຫ້ພວກມັນບໍ່ສາມາດດຳລົງຊີວິດ ຫຼື ສືບພັນໄດ້ຢ່າງເໝາະສົມ

 

• ມົນລະພາວະທາງແສງ

 

ແສງຈາກໄຟຫົນທາງ, ປ້າຍໂຄສະນາ ແລະ ແສງຈາກຕຶກ, ອາຄານລົບກວນສັນຍານເຮືອງແສງຕາມທຳມະຊາດຂອງຫິ່ງຫ້ອຍທີ່ໃຊ້ໃນການຈັບຄູ່ ເຮັດໃຫ້ພວກມັນຫາຄູ່ບໍ່ໄດ້ ສົ່ງຜົນໃຫ້ປະຊາກອນລຸດລົງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຊຶ່ງໃນບາງພື້ນທີ່ ມົນລະພາວະທາງແສງກາຍເປັນປັດໄຈຄຸກຄາມທີ່ຮຸນແຮງຫຼາຍກວ່າການສູນເສຍທີ່ຢູ່ອາໄສອີກ

 

• ສານເຄມີກຳຈັດສັດຕູພືດ

 

ຢາຂ້າແມງໄມ້ທີ່ໃຊ້ໃນການກະສິກຳ ບໍ່ພຽງແຕ່ຂ້າຫິ່ງຫ້ອຍໂດຍກົງ ແຕ່ຍັງຂ້າເຫຍື່ອຂອງພວກມັນຄື: ຫອຍທາກ ແລະ ທາກຊຶ່ງເປັນອາຫານຫຼັກຂອງຕົວອ່ອນ ແລະ ຍັງສາມາດປົນເປື້ອນແຫຼ່ງນ້ຳ ເຮັດໃຫ້ລະບົບນິເວດທີ່ຫິ່ງຫ້ອຍພຶ່ງພາຢູ່ເສື່ອມໂຊມລົງ

 

• ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ

 

ອຸນຫະພູມ ແລະ ລະດັບຄວາມຊຸ່ມ ທີ່ປ່ຽນແປງໄປສົ່ງຜົນຕໍ່ວັດທະຈັກຊີວິດຂອງຫິ່ງຫ້ອຍ ລະດູຮ້ອນທີ່ອຸ່ນຂຶ້ນອາດເຮັດໃຫ້ລະດູປະສົມພັນມາໄວເກີນໄປ ຫຼື ບໍ່ກົງກັບຊ່ວງເວລາທີ່ເໝາະສົມ ສົ່ງຜົນໃຫ້ສືບພັນບໍ່ສຳເລັດ ການປ່ຽນແປງຂອງປະລິມານນ້ຳຝົນກໍ່ສົ່ງຜົນຕໍ່ຄວາມພ້ອມຂອງແຫຼ່ງອາໄສ ແລະ ອາຫານເຊັ່ນກັນ

 

ການຫາຍໄປຂອງຫິ່ງຫ້ອຍສະທ້ອນເຖິງບັນຫາສິ່ງແວດລ້ອມຂະໜາດໃຫຍ່ ແລະ ຍັງບົ່ງບອກເຖິງການເສື່ອມໂຊມຂອງລະບົບນິເວດທີ່ມະນຸດເອງກໍ່ພຶ່ງພາ

ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາສາມາດເຮັດໄດ້ມີດັ່ງນີ້

 

• ຟື້ນຟູທີ່ຢູ່ອາໄສ ເຊັ່ນ: ການອະນຸລັກພື້ນທີ່ຊຸ່ມນ້ຳ ແລະ ປ່າໄມ້
• ຫຼຸດຜ່ອນມົນລະພາວະທາງແສງ ໂດຍຄວບຄຸມການໃຊ້ແສງທຽມໃນພື້ນທີ່ສຳຄັນ
• ສົ່ງເສີມກະສິກຳທີ່ຍືນຍົງ ເຊັ່ນ: ການຫຼຸດການໃຊ້ສານເຄມີ ແລະ ເລືອກໃຊ້ວິທີທຳມະຊາດ
• ໃຫ້ຄວາມຮູ້ແກ່ປະຊາຊົນ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂົ້າໃຈໃນບົດບາດຂອງຫິ່ງຫ້ອຍ ແລະ ວິທີການປົກປ້ອງພວກມັນ

 

 

ຫາກພວກເຮົາບໍ່ເລີ່ມລົງມືມື້ນີ້ ມື້ໜຶ່ງພວກເຮົາອາດຕ້ອງເວົ້າເຖິງຫິ່ງຫ້ອຍແຕ່ໃນນິທານ ຫຼື ເພງເທົ່ານັ້ນ ແລະ ລູກຫຼານຂອງພວກເຮົາຈະບໍ່ມີໂອກາດໄດ້ສຳຜັດຄວາມມະຫັດສະຈັນຂອງແສງຫິ່ງຫ້ອຍ ໃນຍາມຄ່ຳຄືນອີກເລີຍ

 

ສະແດງຄຳຄິດເຫັນ