‘ພະຍາດສະໝອງເສື່ອມ’ ເປັນພະຍາດທີ່ຢູ່ໃກ້ຕົວທີ່ບໍ່ລໍຄອຍເວລາ ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ຄົນແກ່ເທົ່ານັ້ນທີ່ມີໂອກາດເປັນໄດ້ ເພາະວ່ານອກຈາກຜົນກະທົບຂອງພະຍາດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຄວາມຈົດຈຳແລ້ວ ສິ່ງທີ່ແຝງມາດ້ວຍແມ່ນການສູນເສຍຄວາມສາມາດໃນດ້ານອື່ນໆ ທີ່ກາຍເປັນຝັນຮ້າຍຂອງຜູ້ປ່ວຍພະຍາດສະໝອງເສື່ອມ

ເຊັ່ນດຽວກັບກໍລະນີຂອງ ບຣູສ ວິລລິສ (Bruce Willis) ໃນປີ 2022 ລາວໄດ້ຮັບການວິນິດໄສວ່າມີອາການເສຍການສື່ສານ ທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສະໝອງສ່ວນທີ່ຄວບຄຸມພາສາ ພຶດຕິກຳ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວ ຊຶ່ງເປັນຮູບແບບການເສື່ອມທີ່ແຕກຕ່າງໄປຈາກພະຍາດສະໝອງເສື່ອມທົ່ວໄປ ທີ່ຈະກ່ຽວຂ້ອງກັບຄວາມຊົງຈຳ ຕໍ່ມາໃນປີ 2023 ລາວໄດ້ຮັບການຢືນຢັນວ່າເປັນ ພະຍາດສະໝອງເສື່ອມກ້ອນໜ້າຂະໝັບ (FTD) ທີ່ມີຜົນຕໍ່ການປ່ຽນແປງພຶດຕິກຳແລະບຸກຄະລິກະພາບຢ່າງຮຸນແຮງ

ໃນປັດຈຸບັນຄອບຄົວໄດ້ເປີດເຜີຍອາການລ່າສຸດຂອງລາວທີ່ຊຸດໂຊມໜັກ ເຖິງຂັ້ນບໍ່ສາມາດເວົ້າ ອ່ານ ຫຼື ຍ່າງໄດ້ແລ້ວ ສ້າງຄວາມຕົກໃຈໃຫ້ແກ່ແຟນໜັງທົ່ວໂລກ ຫຼັງຈາກທີ່ກ່ອນໜ້ານີ້ລາວໄດ້ປະກາດລາອອກຈາກວົງການເພື່ອໄປຮັກສາຕົວ

ບົດຄວາມນີ້ຈະພາມາທຳຄວາມຮູ້ຈັກກັບພະຍາດສະໝອງເສື່ອມ ແລະ ກົນໄກຂອງພະຍາດ ລວມໄປເຖິງປັດໃຈທາງພັນທຸກຳທີ່ອາດຈະເປັນສາເຫດໜຶ່ງຂອງພະຍາດນີ້ ເພື່ອປະໂຫຍດໃນດ້ານການປ້ອງກັນແລະດູແລຮັກສາສຸຂະພາບທີ່ດີຂຶ້ນ

ຮູ້ຈັກພາວະສະໝອງເສື່ອມ

ພາວະສະໝອງເສື່ອມ (Dementia ຫຼື Major neurocognitive disorder) ເປັນພາວະທີ່ປະສິດທິພາບການເຮັດວຽກຂອງສະໝອງລົດລົງ ສະໝອງສູນເສຍໜ້າທີ່ການເຮັດວຽກໃນດ້ານຕ່າງໆ ເຮັດໃຫ້ກະບວນການຮູ້ຄິດ (Cognition) ບົກພ່ອງ ຈົນສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການດຳເນີນຊີວິດປະຈຳວັນແລະການຢູ່ຮ່ວມກັນໃນສັງຄົມ

ສະຖິຕິຂອງພາວະສະໝອງເສື່ອມທົ່ວໂລກແລະໃນໄທ

ພາວະສະໝອງເສື່ອມ ຖືເປັນກຸ່ມອາການທີ່ພົບເຫັນເລື້ອຍແລະເປັນບັນຫາທີ່ສຳຄັນໃນຜູ້ສູງອາຍຸ ຈາກສະຖິຕິຂອງອົງການອະນາໄມໂລກ (WHO) ປີ 2024 ມີຜູ້ປ່ວຍພະຍາດສະໝອງເສື່ອມທົ່ວໂລກ 57 ລ້ານຄົນ ໂດຍຫຼາຍກວ່າ 60% ອາໄສຢູ່ໃນປະເທດທີ່ມີລາຍໄດ້ນ້ອຍຫາປານກາງ ແລະໃນທຸກປີມີຜູ້ປ່ວຍລາຍໃໝ່ເກືອບ 10 ລ້ານຄົນ ແລະປະມານການວ່າຈະເພີ່ມສູງເຖິງ 75 ລ້ານຄົນໃນປີ 2030

ພະຍາດສະໝອງເສື່ອມບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ອຶລໄຊເມີ

ພາວະສະໝອງເສື່ອມ (Dementia) ເປັນຄຳທີ່ໃຊ້ເອີ້ນກຸ່ມພະຍາດທີ່ເຮັດໃຫ້ຄວາມສາມາດໃນການຮັບຮູ້ລົດລົງ ພາວະສະໝອງເສື່ອມມີຫຼາຍປະເພດຍ່ອຍ ແຕ່ລະປະເພດມີອາການແລະສາເຫດສະເພາະຂອງຕົນເອງ

1. ພະຍາດອຶລໄຊເມີ (Alzheimer’s Disease) ເປັນພະຍາດທີ່ພົບເຫັນເລື້ອຍແລະເປັນທີ່ຮູ້ຈັກຫຼາຍທີ່ສຸດທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດພາວະສະໝອງເສື່ອມ ໂດຍຄິດເປັນ 60-70% ຂອງຜູ້ປ່ວຍພາວະສະໝອງເສື່ອມທັງໝົດ
2. ພາວະສະໝອງເສື່ອມຈາກເສັ້ນເລືອດ (Vascular dementia) ເກີດຈາກການທີ່ເລືອດໄປລ້ຽງສະໝອງລົດລົງ
3. ພາວະສະໝອງເສື່ອມແບບ Lewy body ເກີດຈາກການສະສົມຂອງໂປຣຕີນຜິດປົກກະຕິໃນສະໝອງ
4. ພາວະສະໝອງເສື່ອມສ່ວນໜ້າແລະສ່ວນຂະໝັບ (FTD) ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສະໝອງກ້ອນໜ້າຜາກແລະຂະໝັບໂດຍສະເພາະ
5. ພາວະສະໝອງເສື່ອມແບບຜະສົມ (Mixed dementia) ຄືມີພາວະສະໝອງເສື່ອມຫຼາຍກວ່າໜຶ່ງປະເພດ

ກົນໄກຂອງພະຍາດສະໝອງເສື່ອມ

ພະຍາດສະໝອງເສື່ອມ ເປັນກຸ່ມອາການທາງລະບົບປະສາດທີ່ເກີດຈາກການເສື່ອມຂອງເຊວສະໝອງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ໂດຍກົນໄກການເກີດພະຍາດອາດແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມຊະນິດຂອງພະຍາດສະໝອງເສື່ອມ

ພາວະສະໝອງເສື່ອມສາມາດຖ່າຍທອດທາງພັນທຸກຳໄດ້ຫຼືບໍ່?

ພາວະສະໝອງເສື່ອມສ່ວນໃຫຍ່ ບໍ່ໄດ້ຖ່າຍທອດທາງພັນທຸກຳໂດຍກົງ ແຕ່ມີບາງປະເພດທີ່ພົບໄດ້ນ້ອຍອາດມີຄວາມເຊື່ອມໂຍງທາງພັນທຸກຳຢ່າງຊັດເຈນ:

• ພະຍາດອຶລໄຊເມີ: ຫຼາຍກວ່າ 99 ໃນ 100 ລາຍ ບໍ່ຖ່າຍທອດທາງພັນທຸກຳ
• ພະຍາດສະໝອງເສື່ອມຈາກເສັ້ນເລືອດ: ໂດຍທົ່ວໄປບໍ່ຖ່າຍທອດທາງພັນທຸກຳ
• ພະຍາດ FTD: ປະມານ 40% ມີຍາດສະໄໝທີ່ເຄີຍເປັນພະຍາດທາງລະບົບປະສາດ

ໃນປັດຈຸບັນຍັງບໍ່ມີວິທີຮັກສາພາວະພະຍາດສະໝອງເສື່ອມໃຫ້ຫາຍຂາດໄດ້ ແຕ່ມີການບຳບັດດູແລດ້ານອື່ນໆ ທີ່ຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ປ່ວຍແລະຄອບຄົວມີຄຸນນະພາບຊີວິດທີ່ດີຂຶ້ນ ຄວາມເຂົ້າໃຈໃນຕົວພະຍາດແລະການສະໜັບສະໜູນຈາກຄອບຄົວເປັນສ່ວນສຳຄັນໃນການດູແລຜູ້ປ່ວຍສະໝອງເສື່ອມ

ສະແດງຄຳຄິດເຫັນ